59 Kirgistan. Reisboek Zijderoute

59 Woosje Wasser Kunstenaarsboeken

KIRGISTAN. HUIZEN VOOR DE LEVENDEN EN DE DODEN

Reisboek Zijderoute 1997

Vijf  bladen (20 x 64cm) gesteven katoen, gevouwen tot 20 pagina's
in kaft (34 x 26 cm) van de katoenen gordijnstof voor de ramen en de opklapbedden uit de slaapkamer in het Haagse Bezuidenhout, die ik met mijn zusje deelde. Typische wederopbouw-stof uit de vijftiger jaren.
Textiel, verf en stiften, garens

Een belangrijk deel van mijn eerste reis over de Zijderoute ging dwars door Kirgizië,

een land met schitterende, woeste natuur, voor een deel bewoond door semi-nomaden. 

Zomers trekken ze met hun vee mee en wonen dan in joerten, grote ronde tenten van huiden, geborduurde singels en wollen weefsels, gespannen om een inklapbaar houten staketsel.

De winter brengen ze door in simpele huizen van leem en steen, bestand tegen het extreme landklimaat.

Zo eenvoudig als de huizen voor de levenden zijn, zo rijk versierd zijn de huizen voor de doden. Vaak hebben ze de vorm van kleine kasteeltjes, kleurig beschilderd, niet alleen met de oude motieven, maar ook met portretten van de doden, landschappen met dieren en scenes uit het dagelijks leven, mannen trots te paard of met de motor, vrouwen achter de naaimachine voor hun huis. Voor wie toch een traditionele joert als grafmonument verkiest, zijn die er ook, gelast van smeedijzer, om nooit meer te hoeven verhuizen.   

Als een fata morgana, een sprookjesstad uit duizend-en-één-nacht, zie je zo in de golvende steppe kerkhoven liggen tegen de achtergrond van besneeuwde bergtoppen.

Die tegenstelling tussen hun eigen, harde, zwervend bestaan en de kostbare, permanente rustplaats voor de overledenen ontroerde me intens. 
Vandaar dit boek, waarin ik ook het symbool van de joert, de dubbele gekruiste lijnen boven bij de opening in het dak, de schoorsteen, een ereplaats heb gegeven.

De karakteristieke hoge houten hekken waren er rond iedere bebouwing, om het vee binnen te houden en als bescherming tegen wolven. Ook stonden ze vaak langs de weg  om in de barre winter de hoge wallen van  opgewaaide sneeuw te keren en de route te markeren.